Stokların Enflasyon düzeltmesinde dikkat edilecek hususlar

Stokların Düzeltilmesinde kullanılacak yöntemler.	-Gerçek Yöntem -Toplulaştırılmış Yöntemler
Stokların Düzeltilmesinde toplulaştırılmış yöntemlerin seçimi	2024 Yılında seçilen yöntem 2024 Hesap dönemi dahil üç hesap dönemi boyunca değiştirilemez. 2023 Yılında seçilen yöntem 2024 Yılında değiştirilebilir.
Toplulaştırılmış Yöntemler Hangi Parasal olmayan kıymetlerin düzeltmesinde kullanılabilir.	Toplulaştırılmış yöntemler kullanılarak düzeltilebilecek parasal olmayan kıymetler stoklarla sınırlıdır.
Stoklar için Toplulaştırılmış Yöntemler	2024 Yılı Enflasyon Düzeltmesi -Basit Ortalama Yöntemi -Hareketli Ortalama Yöntemi 2023 Yılı Enflasyon Düzeltmesi -Basit Ortalama Yöntemi -Stok Devir Hızı Yöntemi
Mal Guruplarının belirlenmesi	Toplulaştırılmış yönetimi kullanan mükellefler stokları her bir mal gurubu ve mümkün olduğunca alt ayrıma inerek detaylandırmak zorundadır.
Stoklar içesindeki Reel Olmayan Finansman Maliyeti	-Gerçek Yöntemde Hesaplanır. - Toplulaştırılmış Yöntemde ROFM ihtiyaridir. Ancak ROFM hesaplanması ya da hesaplanmaması tercihinden hesaplamanın yapıldığı dönem dahil üç hesap dönemi boyunca dönülemez.
Yarı Mamuller ve Mamuller Hesabının düzeltilmesi	Üretim işletmelerinde Yarı mamul ve mamul hesapları düzeltilirken Düzeltme Tarihi olarak yarı mamul ve Mamul hesaplarına kaydedilen tarihler yerine Yarı Mamul ve Mamul maliyetini oluşturan 710-720-730 Hesapların dönem sonu bakiyelerinin gerçek ya da seçilen toplulaştırılmış yönteme göre esas alınacak tarihlerden düzeltilmesi gereklidir.
Enflasyona göre düzeltilmiş stokların satılması	2023 Yılı sonunda enflasyon düzeltmesi yapılmış stoklar düzeltilmiş tutarlarının altında bir tutarla satılırsa düzeltme öncesi tutarla düzeltme sonrası tutar arasındaki farka isabet eden zarar maliyet ya da gider olarak kabul edilmez. 2024 Yılında düzeltilmiş tutarlarından daha düşük bir bedelle satılan stokların satışından oluşan zarar vergi matrahının tespitinde kabul edilir.
Verilen Sipariş Avanslarının Parasal kalem ya da parasal olmayan kalem olup olmadığı	Verilen avans karşılığında alınacak olan mal ve hizmetin belli olması ve bu ödemeyle mal ve hizmetin fiyatının belirlenmiş olması halinde parasal olmayan kalem olarak değerlenir.
Yabancı Para Cinsinden Verilen Avanları Düzeltmesi	Yabancı para cinsinden verilen avanslar enflasyona tabi tutulmaz. VUK Hükümlerine göre dönem sonu kuru ile değerlenir.
Enflasyon Düzeltmesi Yapılan Avansların kapatılması	Verilen avansa ilişkin mal veya hizmet teslim alındığında daha önce verilen avanslar için hesaplanan düzeltme farkları ilgili varlığın maliyetine eklenir.
320 Hesabın Borç Vermesi durumunda Avans Hesabına aktarılan tutarların düzeltilmesi.	Hesabın çalışma şekline göre dönemsel olarak oluşan borç bakiyeleri eğer bir mal veya hizmetin miktarının belirlenmesine yönelik değilse parasal kalem olarak kabul edilir ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.

VUK 555. Sıra Nolu Genel Tebliği 4.maddesinde Enflasyon düzeltmesinin aşağıdaki adımları takip ederek uygulanacağı belirtilmiştir.

a) Parasal Olmaya Kıymetlerin Tespiti

Stoklar grubunda 150-157 hesaplar parasal olmayan hesap olarak tanımlanmıştır.

159 Verilen avanslar hesabı ise avansın verildiği koşula bağlı olarak belli mal veya hizmet miktarına endekslenen avanslar parasal olmayan kalem olarak kabul edilecek. Avans verildiğinde malın fiyat ve miktarı sabitlenmemişse yani verilen avansa karşılık mal ve hizmet teslim edildiğinde miktar teslim anındaki fiyata göre belirlenecekse verilen avans parasal kalem olarak kabul edilecektir.

b) Düzeltmeye esas tutarın tespiti

Düzeltmeye esas tutar Stokların VUK ta değerleme hükümlerine göre belirlenen dönem sonu stokların bakiyesidir. Stokların dönem sonlarında VUK değerleme hükümlerine uygun olarak muhasebeleştirildiğinde emin olunmalıdır. Düzeltmeye esas tutardan Reel Olmayan finansman maliyetleri düşüldükten sonra düzeltme işlemi yapılır.

c) Düzeltme/Taşıma katsayılarının tespiti

Stoklar maliyet bedeli ile alış tarihlerinde yasal defterlere kaydedilir.

Gerçek Yönteme göre: stokların düzeltilmesinde düzeltme katsayıların deftere kayıt tarihleri itibariyle tespit edilir.

Basit Ortalama Yönteme göre stoklar dönem ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılmak suretiyle düzeltilir.

Stok devir Hızı yönteminde (2024 te uygulanamaz) stok devir hızına göre bulunan tarih esas alınarak düzeltme katsayısı belirlenir.

Hareketli ağırlıklı ortalama yönteminde düzeltme katsayısı aşağıdaki formüle göre belirlenir.

Sonuç: Stoklara ilişkin enflasyon düzeltmesi yapılırken stokların maliyet bedellerinin VUK değerleme hükümlerine uygun olarak hesaplandığı kontrol edilmelidir. Stokların düzeltmesi ile ilgili yöntemler seçilirken bu yöntemlerin uygulama esasları ve seçilen yöntemlerden başka bir yönteme dönüşün nasıl yapılacağı, bu yöntemler arasından yapılacak seçimlerin vergi matrahına olan etkileri, hem cari dönem düzeltmeleri hem de sonraki dönemde yapılacak olan düzeltmeler açısından karşılaştırılmalı olarak çalışılmaldır.

Ahmet Naldöven

Yeminli Mali Müşavir