Yapılmakta olan Yatırımların Enflasyon düzeltmesi farkları dönem kazancında dikkate alınmaz.

7529 sayılı kanunun 11 inci maddesiyle 1/1/2024 tarihinden, özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler için 2024 yılında başlayan hesap döneminden geçerli olmak üzere 30.10.2024 tarihinde Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

“10. Bu Kanun kapsamındaki muhasebe standartları uyarınca yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilen tutarların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucunda oluşan ve bu hesabın alt hesabında izlenen düzeltme farkları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz. Özel fon hesabında bulunan bu tutarlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirilmesi gereken dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınır. Bu bent uyarınca özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. Bu hesaplarda izlenen tutarlara ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmaz. Yatırım döneminde veya iktisadi kıymetin aktifleştirilmesinden sonra işin bırakılması veya özel fon hesabında izlenen söz konusu tutarların bir kısmının veya tamamının başka bir hesaba nakledilmesi ya da işletmeden çekilmesi hallerinde, bu bent uyarınca dönem kazancında dikkate alınmayan tutarlar; işin bırakıldığı veya özel fon hesabının kısmen veya tamamen bu bent hükümlerine aykırı şekilde kullanıldığı dönemin kurum kazancının tespitinde dikkate alınır.”

Madde hükmüne göre;

• 1.01.2024 tarihinden itibaren yapılacak 2024 yılı enflasyon düzeltmesinde ve sonraki yıllar enflasyon düzeltmesi uygulamasında işletmenin aktifinde 258 Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen tutarlara ait hesaplanan enflasyon düzeltmesi tutarları dönem kazancına aktarılmayacak ve Özel fon hesabına kaydedilecektir.

• Söz konusu tutarlar yatırım tamamlanıp yatırım tutarı aktifleştirildiğinde Yatırım aktife alındığı dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancına aktarılacaktır.

• Dönem Kazancına aktarılmayıp özel fonda izlenen enflasyon düzeltmesi tutarları her yıl yeniden değerleme oranında artırılacaktır. Ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmayacaktır.

• Yatırım tamamlanmadan işin bırakılması halinde ilgili tutarlar işin bırakıldığı dönem kazancına ilave edilir.

• İlgili kıymetin aktifleştirilmesinden sonra pasifte özel fon hesabında izlenen tutarların beş yıl geçmeden yani tamamı dönem gelirine aktırılmadan işin bırakılması halinde özel fon hesabındaki tutarların tamamı işin bırakıldığı dönem gelirine aktarılacaktır.

• Yatırım aktifleştirildikten sonra özel fon hesabında izlenen tutarların kısmen ya da tamamen başka hesaba nakledilmesi ya da işletmeden çekilmesi halinde fonda bulunan tutarın tamamı tutarların başka hesaba nakledildiği ya da işletmeden çekildiği dönem kazancına ilave edilecektir.

Örnek: XYZ Sanayi Anonim Şirketi

a) Mart 2024 yılında komple yeni yatırım olarak fabrika binası ve üretim tesisi inşaatına başlamıştır. 2024 Yılında devam eden yatırım için harcanan 50.000.000 TL harcama 258-Yapılmakta olan yatırımlar hesabına kaydedilmiştir. 2024 Yılında harcanan 50.000.000 TL için 10.000.000 TL Enflasyon düzeltmesi farkı hesaplanmıştır.

b) İşletme aynı tesisin inşaatı için 2025 yılında 30.000.000 TL harcamış ve tesis 2025 Aralık ayında tamamlanarak aktife kaydedilmiştir. 2025 Yılı için enflasyon düzeltmesi farkı 17.000.000 TL olarak hesaplanmıştır. 2025 Yılı Yeniden değerleme oranı % 30 olarak hesaplanacaktır.

---------------------------------------------------31.12.2024--------------------------------------------------------

258- Yapılmakta olan Yatırımlar Hs. 50.000.000 TL

102- Bankalar Hesabı 50.000.000 TL

Tesis inşaatı için yapılan harcamalar.

---------------------------------------------------31.12.2024--------------------------------------------------------

258- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs. 10.000.000 TL

549- Özel Fonlar 10.000.000 TL

Yapılmakta olan yatırımlar 2024 Enflasyon düzeltmesi farkları

--------------------------------------------------31.12.2025-------------------------------------------------------

258- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs. 30.000.000 TL

102- Bankalar Hs. 30.000.000 TL

Tesis İnşaası İçin yapılan harcamalar

-------------------------------------------------31.12.2025---------------------------------------------------------

258- Yapılmakta Olan Yatırımlar 20.000.0000 TL

549- Özel Fonlar 20.000.0000 TL

Yapılmakta Olan Yatırımlar 2025 Enflasyon Düzeltmesi

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

258 -Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı

2024 Yılı Harcamalar	50.000.000 TL
2024 Enflasyon Düzeltmesi	10.000.000 TL
2025 Yılı Harcamalar	30.000.000 TL
2025 Enflasyon Düzeltmesi	17.000.000 TL
Toplam	107.000.000

----------------------------------------------------------------31.12.2025---------------------------------------------------------

252 Binalar 107.000.000

254 Yapılmakta Olan Yatırımlar 107.000.000

Yatırımın aktifleştirilmesi

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

549- Özel Fonlar Hesabı

2024 Yılında Fona alınan Tutar	10.000.000 TL
2024 Yılı Fon Hesabının Yeniden Değerlemesi (%30)	3.000.000 TL
2025 Yılında Fon Hesabına alınan Tutar	17.000.000 TL
Toplam Bakiye	30.000.000 TL
2025 Yılında Dönem Giderine aktarılacak tutar.	6.000.000 TL
2026 Yılında Dönem Giderine aktarılacak tutar.	6.000.000 TL *Yeniden Değerleme oranında artırılacak.
2027 Yılında Dönem Giderine aktarılacak tutar.	6.000.000 TL *Yeniden Değerleme oranında artırılacak.
2028 Yılında Dönem Giderine aktarılacak tutar.	6.000.000 TL *Yeniden Değerleme oranında artırılacak.
2029 Yılında Dönem Giderine aktarılacak tutar.	6.000.000 TL *Yeniden Değerleme oranında artırılacak.

----------------------------------------------------------31.12.2025--------------------------------------------------------------

252 Binalar 3.000.000

549 Özel Fonlar 3.000.000

Özel Fon Hesabının Yeniden Değerleme ile artırılması

---------------------------------------------------------31.12.2025---------------------------------------------------------------

549 Özel Fonlar 6.000.000

697 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar 6.000.0000

Yatırım aktifleştirildiği dönem ait tutarın gelir hesabına alınması

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* Özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. Bu hesaplarda izlenen tutarlara ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmaz.

Sonuç: Yatırım yapan işletmelerin yatırımı tamamlanmadan ve yatırımdan henüz gelir elde edilmemişken yatırım tutarlarının enflasyona göre düzeltilmiş tutarlarının bilançoda yer alması bilançonun sunumu açısından doğru bir gösterim şekli olmakla birlikte bu düzeltmeden doğan enflasyon karı; yatırım tutarlarının büyüklüğü de hesaba katıldığında önemli bir vergi ve finansman yükü getirmekteydi. 7529 sayılı kanunun 11 inci maddesiyle Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında yapılan düzenlemeyle bu vergi ve finansman yükü beş yıllık bir döneme yayılarak en azından finansman ihtiyacı açısından hafifletilmiş oldu. Ancak hali hazırda üretim yaptığı fabrika binasını yabancı kaynak ile finanse eden işletmelerin binaları için hesaplanan enflasyon düzeltmesi farkları vergi yükü olarak devam etmektedir. Enflasyon düzeltmesi varlıklarını öz kaynakları ile finanse edenler açısından zarar etkisi doğurmakta ve bu işletmeler enflasyon düzeltmesi öncesi kar beyan edecekleri halde enflasyon zararı ile birlikte matrah beyan etmemekte; tersinde ise yatırımını yabancı kaynaklarla finanse etmiş işletmeler normal faaliyetlerinden zarar ettikleri halde enflasyon karı sebebiyle matrah beyan edip vergi ödemektedirler. Enflasyon düzeltmesi bilançoların gerçeğe yakın sunumu için gereklidir ancak Enflasyon düzeltmesinin 2023 yılında olduğu gibi sonraki dönemlerde de vergiye tabi olmayacak şekilde uygulanması gerektiği görüşündeyiz.